70. rocznica 'wyzwolenia' Zgierza

Odkrywając Międzywojenny Zgierz

Dziś mija 70. rocznica 'wyzwolenia' Zgierza przez sowietów. Właśnie dlatego w czasach PRL ulica Długa nosiła nazwę 17-ego Stycznia. To był już schyłek wojny. Nazistowskie Niemcy ustępowały Aliantom i Czerwonej Armii. Nadchodził koniec Adolfa Hitlera. 

W połowie 1944 r., gdy wyczuwano już powolny schyłek wojny, rozpoczęły się z jednej strony działania ewakuacyjne, z drugiej fortyfikacyjne. Zgierscy Niemcy wyjeżdżali na urlopy do Rzeszy i tam pozostawali. Masowo ewakuowano także niemieckie mienie. Część, np. sprzęt medyczny, udawało się zgierzanom ukryć, a w przyszłości wykorzystać. 15 stycznia 1945 r. z kierunku Łodzi przez Zgierz przemieszczały się tabory niemieckich wojskowych, brudnych i wymęczonych. Tego dnia z miasta wyjechało wielu hitlerowskich oficjeli, m. in. komisarz zarządu Zgierza dr K. Eifrig.

Miasto zdobyły jednostki 1. Frontu Białoruskiego w ramach ofensywy styczniowej. W kierunku Zgierza skierowano 8. Armię gwardii piechoty, szybsze okazały się jednostki zmotoryzowane z 1. Armii Pancernej pod dowództwem płka Michaiła Katukowa. Świadkowie wydarzeń przyjmują dzień 17 stycznia jako moment zajęcia miasta przez wojska sowieckie, choć już dzień wcześniej po południu i wieczorem na zgierskich ulicach spotykani byli sowieccy żołnierze.

Walki trwały jeszcze kilka dni - 20 stycznia sowieci rozpoczęli rozminowanie miasta, zwłaszcza arterii komunikacyjnych. Znaczna część mienia hitlerowskiego została zagarnięta przez władze niemieckie. Niestety ucierpiał zgierski Ratusz, podpalony przez sowieckich żołnierzy, ponoć upojnie świętujących zajęcie Zgierza... Zmianie uległy nazwy najważniejszych miejsc w Zgierzu, m. in. Stary Rynek (Adolf-Hitler-Platz) zmienił się w Plac Armii Czerwonej, a ul. Długa (Herman-Goering-Strasse) w ul. 17 stycznia. Rozpoczął się blisko 45-letni okres "Zgierza ludowego".

(Tekst na podst. R. Rosin (red.), Zgierz, Dzieje miasta do 1988 roku, Łódź-Zgierz 1995; fot. Muzeum Miasta Zgierza)